De onzichtbare realiteit van dakloze hoger opgeleiden

 Als we denken aan dakloosheid, komt vaak het beeld van verslaafden en mensen met psychische problemen naar voren. Echter, de realiteit is diverser  dan we ons kunnen voorstellen. Ook hoger opgeleide mensen belanden soms op straat, verstrikt in een web van ongelukkige omstandigheden.

In Nederland en Belgie is de stijging van het aantal daklozen zorgwekkend. Steeds vaker horen we verhalen over mensen met een universitair diploma die hun baan verliezen, te maken krijgen met scheidingen of andere persoonlijke tegenslagen, en uiteindelijk op straat belanden. Het stigma rond dakloosheid zorgt ervoor dat deze groep vaak onzichtbaar blijft, terwijl hun verhalen juist gehoord moeten worden.

Ik ben Carola Franken, ik ben Nederlandse maar woon en werk in Belgie. 12 jaar geleden ben ik in Nederland dakloos geworden ten gevolge van een cocaïne verslaving als gevolg van mijn (ongediagnostiseerde) ADHD. Ik was onzichtbaar voor de hulpverlening omdat ik  HBO+ opgeleid ben en ik mij niet kon identificeren met de klassieke kenmerken van mensen die dakloos zijn. Het stereotype beeld, lager opgeleid, notoire junks, compleet met een baard, winkelwagentje en een fles bier. Ik verzorgde mij goed, waste mijn haar, droeg make-up en schoor mijn baard. Hierdoor was er aan de buitenkant niet te zien dat ik vreselijk leed en dakloos was.

Na een lange vreselijke periode heb ik mijzelf laten opnemen en heb ik de juiste hulp, diagnose en medicatie gekregen. Ik herinner mij nog goed dat er mij gevraagd werd, waarom heb je geen contact gezocht met MEE, een organisatie in Nederland die op allerlei vlakken ondersteuning biedt aan kwetsbare mensen. Onder het woord MEE staat de slogan “voor mensen met een beperking” Ik gaf aan dat ik mezelf niet tot die doelgroep vond horen en ik de slogan ontzettend stigmatiserend vond. Een ander voorbeeld waarvan ik later de humor wel kon inzien was het volgende; ik had tijdens mijn opname ondersteuning nodig van maatschappelijk werk en kreeg deze vanuit de instelling waar ik was opgenomen. Ik zat keurig aangekleed en opgemaakt te wachten op mijn eerste afspraak toen er iemand naar mij toekwam met de vraag of ik de nieuwe collega was. Ik maak er nu grapjes over maar in die tijd voelde ik mij zo niet gezien en gehoord. Er was niemand die zag hoe erg ik er aan toe was.

Na mijn opname kwam ik tijdelijk te wonen bij de maatschappelijke opvang, ik had hier een kamer en woonde o.a. samen met mannen die voor 10 dagen uit huis geplaatst werden na huiselijk geweld. Je kunt je wel voorstellen wat voor avances er gemaakt werden, ik, leuk gekleed  opgemaakt en heel erg bezig met mijn toekomst. De begeleiding zei mij keer op keer dat ik deze periode maar als stage moest zien. (na deze periode ben ik met een opleiding gestart. Het lef waarmee dit tegen mij gezegd werd! Ik moest daar s nachts slapen en de begeleiding ging lekker naar huis, hoezo stage??

Wat ik wil aangeven is dat er heel weinig faciliteiten en mogelijkheden zijn voor mensen die zich niet identificeren als een mens met een beperking. Voor deze mensen zijn er wel faciliteiten en zij worden tot op zekere hoogte wel gezien door instanties. In mijn geval is mijn redding geweest dat ik goed gebekt ben waardoor ik veel zelf heb kunnen regelen.