Bouwen aan Rechtvaardigheid: De Krachtige Strijd tegen Armoede!
Vanuit juridisch perspectief bekijkt men armoede vaak in termen van sociale zekerheid, fiscaliteit, tegemoetkomingen of reglementaire initiatieven die het probleem systematisch trachten te remediëren.
Zo valt te verwijzen naar de lovenswaardige recente wetgevingstechnieken die elke huidige en toekomstige federale regering ertoe verplicht om een plan voor armoedebestrijding op te maken.(1) Met de middelen die het recht aanreikt tracht men zo bepaalde symptomen van armoede of de armoedeproblematiek holistisch aan te pakken.
Armoede Ontleed: Een Gelaagd Probleem, Maar Juridische Actie Smeedt Het Pad naar Verandering
Armoede blijft echter vooral een multidisciplinair probleem. Reeds decennia lang poogt men de mechanismen te identificeren die bijdragen aan de cyclus van armoede of een opwaartse sociale mobiliteit bemoeilijken. De resultaten van deze onderzoeken worden daarbij steevast voorafgegaan door een disclaimer: het gaat om een veelgelaagd probleem, dus ook de antwoorden zijn veelgelaagd. Dit is geen reden om bij de pakken te blijven zitten. Juridische interventies zijn misschien niet de enige oplossing, maar ze vormen wel een krachtige & belangrijke partituur in het grotere symfonieorkest van sociale verandering...
Recht als effectieve hefboom voor een menswaardig bestaan
Het recht ordent de samenleving, het draagt bij tot de opbouw van de samenleving, het garandeert burgers hun bestaansveiligheid,… Het recht dient bij uitstek ter vrijwaring van wat we de menselijke waardigheid noemen. De idee dat iedereen recht heeft op een menswaardig bestaan en de hieruit voortvloeiende mensenrechten vormen sedert de ratificatie van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens de basis voor de ordening van onze westerse samenleving.
Menselijke Waardigheid in Crisis: Een Herculestaak voor het Recht om de Kloof te Overbruggen!
De realiteit leert echter dat menselijke waardigheid en mensenrechten geen 'fait accompli' zijn. Wanneer wij de armoedeproblematiek overschouwen is de aantasting van de menselijke waardigheid nog steeds frappant: sociale, psychologische en financiële drempels creëren een onoverbrugbare kloof voor kwetsbare mensen. Menselijke waardigheid is vandaag niet verworven. Het recht heeft hier nog een herculesarbeid voor de boeg.
De toegang tot het recht: een kafkaiaanse poort?
Mensen in armoede vinden vaak de weg niet naar het recht. Uit studies blijkt dat een gebrek aan middelen, zoals kennis en inkomen, tot gevolg hebben dat kwetsbare mensen vaker niet dan wel actie ondernemen om hun rechten te realiseren.(2)
De rechten zijn er dus, maar worden niet uitgeoefend. Zij bevinden zich zoals in Kafka’s parabel ‘Voor de wet’, vlak voor een ingang die voor hen bestemd is, maar door deze ingang geraken ze niet. De conclusies en aanbevelingen van het rapport “Armoede en justitie in België 2022” blijven daaromtrent onverkort geldig.(3) Los van het inhoudelijk bijschaven en uitbreiden van (mensen-)rechten moet de focus blijvend liggen op een effectieve uitoefening van reeds bestaande rechten.
Wakker de Vuurvogels Aan: Een Oproep aan 'Rechtssprekers' om Menselijke Waardigheid Te Ontsteken!"
In dat verband moet dan ook een warme oproep geformuleerd worden aan al diegenen die de “taal” van het recht spreken, of in Kafka’s woorden, door de ingang van het recht kunnen navigeren.
Juridische professionals moeten zich oprecht en proactief engageren om menselijke waardigheid daadwerkelijk handen en voeten te geven.
1245.
Johanna-Charlotte Devogelaere
Cies Gysen
Biografie:
- Johanna-Charlotte Devogelaere behaalde in 2022 het diploma Master in de Rechten met grote onderscheiding aan de Vrije Universiteit Brussel. Daar volgde zij de afstudeerrichting Publiek Recht. Tijdens haar studies ontwikkelde ze een bijzondere interesse voor het grondwettelijk en bestuursrecht en meer specifiek het omgevingsrecht. In haar masterproef spitste ze zich dan ook toe op de derde generatie mensenrechten en hun plaats in de Belgische Grondwet en rechtsorde. Eerder behaalde ze haar bachelordiploma in de Duitse en Engelse taal- en letterkunde. Sedert september 2022 vervoegt Johanna-Charlotte het advocatenkantoor GD&A Advocaten waar zij deel uitmaakt van het departement Omgevingsrecht. Haar passie voor grond- en mensenrechten blijft niettemin leidend.
-
Cies Gysen studeerde in 1992 af als Licentiaat in de Rechten en behaalde vervolgens diploma's in de specialisatieopleiding Internationaal en Europees Recht (1993) en in de grondige aanvullende studie Overheidsmanagement en Bestuurskunde (1997) telkens met grote onderscheiding.
Na drie jaar werkzaam te zijn geweest voor de Europese commissie als extern wetenschappelijk medewerker, startte Cies Gysen samen met twee andere partners in 1996 een advocatenkantoor gespecialiseerd in administratief recht. In 2002 startte Cies Gysen het advocatenkantoor GD&A Advocaten. Vandaag zorgt hij voor algemene inhoudelijke back-up en is hij Managing Partner / CEO.
Bronvermelding:
1 Wetsontwerp tot versterking van het federale armoedebeleid, Prl.St. Kamer 2022-23, nr. 55K3528.
2 N.J. BALMER, A. BUCK, A. PATEL, C. DENVIR en P. PLEASENCE, Knowledge, capability and the going to law, Oxford, Hart, 2001, 260.
3 FOD Justitie en POD Maatschappelijke integratie, Armoede en Justitie in België, 1° ed., 2022, 434 p, D/2022/7951/NL/
Reactie plaatsen
Reacties
Dank aan Cies en Johanna-Charlotte voor de bijdrage. Als jurist, ex advocaat en vernatwoordelijke voor een groot OCMW heb ook ik moeten vaststellen dat recht en rechtvaardigheid niet altijd samen gaan. Zelfs wanneer iedereen gelijk is voor de wet hanteer ik graag het proportioneel universalisme. Een duur woord maar het komt er neer dat we voor iedereen gelijk doen maar oor wie het minder heeft op tal van vlakken doen we meer , desnoods veel meer op allerlei manieren. Dit principe is sedert de jaren 1980 ( Thatcher, Blair en ook bij ons door liberale en socialistische partijen ) steeds meer onder druk komen te staan. Het voor wat hoort wat en het rechten en plichtenverhaal werd steeds meer onderhevig aan principes van het markteconomisch denken. Men geeft kansen, maar je moet ze grijpen. Doe je dit niet dan is armoede je eigen schuld. En zo werkt het natuurlijk niet voor mensen in armoede. Dank aan de auteurs om mij opnieuw te laten inzien dat Vrouwe Justitia ook niet blind kan zijn wanneer het moet.